ΚΡΙΣΗ Η’ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ;

Τους τελευταίους μήνες γινόμαστε όλοι μάρτυρες των τραγικών επιπτώσεων που επέφερε στην παγκόσμια οικονομία η κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος για την οποία όλοι οι αναλυτές συμφωνούν πως είναι η μεγαλύτερη που έχει να αντιμετωπίσει η παγκόσμια κοινότητα από τη δεκαετία του 1930. Πρόκειται για ένα ντόμινο εξελίξεων που ξεκίνησε από την κατάρρευση της επισφαλούς στεγαστικής αγοράς των ΗΠΑ αλλά κατέληξε να επηρεάσει κάθε αναπτυσσόμενη και ανεπτυγμένη οικονομία στον πλανήτη, λόγω της παγκοσμιοποιημένης λειτουργίας των σύγχρονων χρηματοπιστωτικών προϊόντων.
Όπως είναι φυσιολογικό σε παγκόσμιο επίπεδο αναπτύχθηκαν πολλές αναλύσεις που τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο προβλέπουν ύφεση των οικονομιών, αύξηση της ανεργίας και επανάκαμψη τουλάχιστον μετά το 2010. Μήπως όμως μέσα από αυτό το ζοφερό τοπίο που διαγράφεται παγκοσμίως υπάρχει μια πραγματική ευκαιρία αναδιάταξης των αγορών και των κανόνων που τις διέπουν;
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι κάθε ύφεση, όποτε κι αν συμβεί, φέρνει στο προσκήνιο τους μεγάλους κινδύνους που διατρέχει ο κοινωνικός ιστός όταν η επιχειρηματική δραστηριότητα και η επιδίωξη του κέρδους γίνονται χωρίς φραγμούς που να εγγυώνται την εξάλειψη επώδυνων ανισοτήτων για την κοινωνία. Έτσι συνήθως κάθε κρίση, που προκαλεί ύφεση, αποτελεί αφορμή για αναδιάταξη αντιλήψεων, θεσμών και νόμων που οδήγησαν σε αυτήν την κατάσταση.
Η παρούσα ύφεση μπορεί να οδηγήσει μέσα από έντονες ζυμώσεις και στο χώρο της οικονομίας αλλά κυρίως στο χώρο της κοινωνίας σε ανατροπή κυρίαρχων αντιλήψεων όπως :
• Οι Η.Π.Α. δεν αποτελούν πια σε καμία περίπτωση την άρχουσα παγκόσμια οικονομική δύναμη. Η τρέχουσα κατάρρευση των αγορών φανέρωσε τις αδυναμίες της αλλά και την μεγάλη εξάρτηση της από τις οικονομίες άλλων χωρών που μας οδηγεί στην θεώρηση ενός «πολυπολικού κόσμου» με τη συμμετοχή μεγάλων οικονομιών με βάση την Ε.Ε., την Ρωσία, την Κίνα, την Ινδία κτλ.
• Η Ε.Ε. κυρίως λόγω της ΟΝΕ και της κοινής οικονομικής πολιτικής κατάφερε σε μεγάλο βαθμό να υιοθετήσει περίπου κοινές αποτελεσματικές λύσεις απέναντι στην κρίση. Είναι προφανές ότι με τον τρόπο αυτό ενισχύονται οι φωνές εντός της ΕΕ που μιλούν και για πολιτική ενοποίηση της Ένωσης κάτι που θα αναγκάσει και την ίδια να υιοθετήσει πιο δημοκρατικές και σύγχρονες μορφές διακυβέρνησης και επίλυσης τοπικών προβλημάτων.
• Η κυρίαρχη αντίληψη ότι η αγορά αποδίδει σε βέλτιστο βαθμό χωρίς κρατικούς ελέγχους κατέρρευσε. Η ανεξέλεγκτη επιχειρηματική δραστηριότητα έχασε την ηθική νομιμοποίηση της με αποτέλεσμα η κοινωνία να ζητά να επιβληθούν όρια ευθύνης, λογοδοσίας και έλεγχος στις οικονομικές συναλλαγές. Ακόμη περισσότερο αφού η λύση που επιλέχθηκε για τη διάσωση μεγάλων επιχειρήσεων και τραπεζών είναι η «κοινωνικοποίηση των ζημιών», η κοινωνία θα απαιτήσει δικαιοσύνη και λογοδοσία των υπευθύνων.
• Μια μεγάλη πληγή των παγκόσμιων οικονομιών είναι η μεταφορά κερδών από την πραγματική οικονομία (αγροτική παραγωγή, μεταποίηση, υπηρεσίες κ.α.) σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα με άμεση συνέπεια τη στέρηση κεφαλαίων από βασικούς, για το μέλλον των κοινωνιών, πυλώνες όπως η προστασία του περιβάλλοντος, οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, η διατροφική επάρκεια και γενικά η βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Παρατηρούμε από όλα τα παραπάνω ότι ζούμε σε μια εποχή όπου κυρίαρχες αντιλήψεις των προηγούμενων ετών αμφισβητούνται και καταρρέουν. Η κατάσταση αυτή προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες για όλα τα κράτη αλλά και τις υπερεθνικές ενώσεις όπως η ΕΕ να αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού προς όφελος των κοινωνιών τους. Είναι δεδομένο ότι οι αγορές δεν θα μπορούν ποτέ ξανά να θεμελιώσουν το δικαίωμα για ανεξέλεγκτη ελευθερία κινήσεων αφού με αυτόν τον τρόπο έθεσαν σε κίνδυνο όλο τον οικονομικό ιστό που διεσώθη με την παρέμβαση του κράτους. Ακόμη τα κράτη έχουν μια σπάνια ευκαιρία να επιβάλλουν βιώσιμους κανόνες στην λειτουργία των επιχειρήσεων χωρίς να έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλες αντιρρήσεις.
Συμπερασματικά ζούμε σε μία εποχή πού μπορεί να μοιάζει μαύρη λόγω της οικονομικής ύφεσης που επικρατεί παγκοσμίως, όμως είναι και μία εποχή-ευκαιρία με μεγάλο πολιτικό διακύβευμα την καθιέρωση μιας νέας ισορροπίας μεταξύ κράτους και αγορών. Είναι η ευκαιρία για όλες τις κοινωνίες και τους αντιπροσώπους των, να επηρεάσουν την «χρυσή αναλογία» εκείνη που θα δώσει στην πολιτεία τη δυνατότητα όχι να αστυνομεύει τις αγορές αλλά να εξασφαλίζει ότι στην λειτουργία της θα λαμβάνεται υπόψη το κοινωνικό σύνολο και τα συμφέροντά του. Η κρίση λοιπόν αποτελεί, ιδιαίτερα για εμάς τους νέους «πρόκληση για δράση». Η δράση μας αυτή θα κρίνει αν η κοινωνία θα απολαμβάνει περισσότερη δικαιοσύνη, ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη και γενικά δημοκρατικότερη λειτουργία των θεσμών ή θα παραμείνει ως έχει.



Χρήστος Πατίκας
Μέλος Εθν.Αντιπροσωπείας Νεολαίας ΠΑ.ΣΟ.Κ